Amerikaanse kiezers in vijf staten mogen bij de tussentijdse verkiezingen op 8 november stemmen over het afschaffen van een resterende vorm van slavernij, terwijl deze praktijk toch echt al meer dan 150 jaar is afgeschaft.

Met de ratificatie van het dertiende amendement van de Amerikaanse grondwet op 6 december 1865 werd slavernij officieel afgeschaft. Maar in de wettekst werd een uitzondering gemaakt: slavernij, ofwel onder dwang onbetaalde arbeid verrichten, mocht nog wel dienen als straf voor veroordeelde misdadigers.

Moderne slavernij in de Amerikaanse gevangenis

Zeker twintig staten behielden na de Amerikaanse Burgeroorlog in hun grondwetten passages die slavernij of ‘onvrijwillige dienstbaarheid’ toestaan als gevangenisstraf. In de staten Tennessee, Alabama, Louisiana, Oregon en Vermont mogen kiezers in november stemmen over het wel of afschaffen van de mogelijkheid tot onbetaalde gedwongen arbeid in gevangenissen, als onderdeel van een nationale campagne om het gevangeniswezen te hervormen.

Voor staten in de voormalige Geconfedereerde Staten van Amerika was deze maas in de wet na de verloren burgeroorlog een manier om hun macht, economische welvaart en levenswijze te beschermen.

Momenteel werken meer dan tachtigduizend gedetineerden in Amerikaanse gevangenissen. Hun gemiddelde inkomen in deze gevangenisindustrie is volgens burgerrechtenorganisatie ACLU 52 dollarcent (53 eurocent) per uur. In 2021 zorgde dit voor een industrie met een omvang van 2 miljard dollar aan goederen en diensten voor de Amerikaanse economie.

Ook in Nederland worden gedetineerden aan het werk gezet, alleen is dat volgens de website van de Dienst Justitiele Inrichtingen vrijwillig. Het doel is om geld te verdienen, te helpen bij de reïntegratie en om te voorzien in praktische kennis, vaardigheden en scholing voor het leven na gevangenschap. In Nederland verdient een gedetineerde minimaal 91 eurocent per uur. Bijna het dubbele van wat gevangenen in Amerika krijgen.

'We moeten dit oplossen en wel meteen'

In sommige Amerikaanse staten, zoals Alabama, worden gedetineerden niet eens betaald voor hun arbeid. Recentelijk gingen gevangenen in staking tegen deze onmenselijke werkomstandigheden. "Ik ben gewoon een slaaf in het gevangenissysteem", vertelde Swift Justice die vastzit in de Fountain Correctional Facility in Atmore, aan Insider.

Raumesh Akbari, een Democratische politica en lid van de plaatselijke Senaat van Tennessee, liet aan persbureau AP weten geschokt te zijn dat slavernij nog altijd legaal is in deze vorm. "Toen ik achter het bestaan van deze uitzondering kwam, dacht ik 'we moeten dit oplossen en wel meteen'. De grondwet van onze staat moet een weerspiegeling zijn van onze waarden en normen", vertelde Akbari.

Volgens Robert Chase, universitair docent van Stony Brook University en directeur van Historians Against Slavery, is het amendement dat slavernij verbood het vehikel geworden om alsnog mensen tot slaaf te maken. "Een hele generatie lang al worden zwarte mannen en vrouwen terug de slavernij in gedreven door ze gevangen te zetten en hun arbeid te verkopen aan het bedrijfsleven", zei Chase tegen The Washington Post

Bianca Tylek, voorzitter van burgerrechtenorganisatie Worth Rises, noemt het idee dat in Amerikaanse staten "slavernij oké is" als het maar in deze vorm bestaat, "hemeltergend". Zij hoopt dat in november "politieke verdeeldheid" niet de overhand krijgt bij het afschaffen van gedwongen onbetaalde arbeid in Amerikaanse gevangenissen.

Lees ook: Gevangenen branden ‘Zuivere Koffie’ – zo krijgen ex-gedetineerden de kans op een nieuw leven